Onder grote belangstelling stelde auteur Jan Huyghe zondag in het O.C. Walnes Woumen zijn streekroman 'Ijzervloed' voor. Manu Mackelberg, Coördinator Bewonersplatform verwelkomende Jurgen Vanlerberghe, Gedeputeerde W-Vl - Lies Laridon, Burgemeester Diksmuide - Christof Dejaegher, Burgemeester Poperinge - Katleen Winne, schepen van cultuur - Martin Obin, schepen - Greet Dever, schepen en Guido Vandenbroucke, conservator van De Blankaart.
Na de speech van Katleen Winne, schepen van cultuur modereerde Stefaan Kempynck de boekvoorstelling met auteur Jan Huyghe en het hoofdpersonage landbouwer Geert Leeman.
Boekvoorstelling, ‘DE IJZERVLOED’ – Westhoek, kerstnacht 1993 – streekroman van JAN HUYGHE - moderator, Stefaan Kempynck.
Grote
gelijkenissen met de watersnood van nu…. 30 jaar later!
Dertig jaar geleden - eind
december 1993 – heerste er grote watersnood in het noorden van Frankrijk,
Duitsland en Nederland, waar zelfs zes dodelijke slachtoffers te betreuren
vielen. Ook ons land heeft de overstroming toen geweten, vooral langs de Maas,
en aan onze eigen achterdeur, in de IJzervallei. Van 35 hofsteden in de broeken
dienden toen op het nippertje, zelfs tijdens de kerstnacht, de veestapels
geëvacueerd. Oostduinkerkenaar en oud-journalist Jan Huyghe schreef er een historische
streekroman over: ‘De IJzervloed’ – Westhoek, kerstnacht 1993.
Het is een
streekroman dat gaat over de grote overstromingen in de kerstperiode
van 1993. Ook is het een geschiedkundig naslagwerk dat dieper ingaat op de
geschiedenis van de IJzervallei en de Blankaartbroeken in het bijzonder.
Jan Huyghe heeft het juiste moment uitgekozen
om zijn boek voor te stellen. Net nu de Westhoek kampt met wateroverlast brengt
hij zijn boek uit over de overstroming van de Ijzer in 1993.
Het verhaal van de familie
Leeman
Het verhaal gaat over een jonge landbouwer
die al vier generaties van vader op zoon woont op dezelfde boerderij. De
gebeurtenissen met het hoofdpersonage in het boek zijn gebaseerd op wat
Geert Leeman en zijn familie dertig jaar geleden tijdens de kerstnacht
meemaakte. De strijd tegen het water in de IJzervallei was altijd al hevig.
Ook vandaag staat er alles
blank
Geert Leeman woont nog altijd op de zelfde
plaats. En ook vandaag staan alle weiden en akkers rond zijn hoeve en stallen
blank. Gelukkig is er intussen één en ander veranderd op het vlak van
waterbeheer. Maar de strijd tegen de IJzer is moeilijk te winnen.
Jan Huyghe neemt geen stelling in over het
stijgende water en het klimaat maar hij maakt toch duidelijk dat er op termijn
toch iets moet gebeuren.
Samengevat
Het
boek is geen documentaire of reportage. Het is wel een historische roman,
mengeling van echt gebeurd en fictie, als één verhaal van begin tot einde.
De
IJzer, de Westhoek, water, een dynastie van vier4
generaties boeren vader op zoon op dezelfde hoeve, in het diepste van de
broeken, overstromingen, WO I, een kasteel met baron en barones, pachters,
jachtwachter, otters, de milieubeweging, in koude oorlog met de landbouw, de
fatale overstroming, met kerstdag, 1993, evacuatie, de afzondering, de stilte,
de nieuwe lente, het nieuwe leven…
Wat
heeft een mens nog meer nodig om een epische film over anderhalve eeuw te
maken..?
Fotoalbum (klik hier)
Bertrand Vd.G. : Hoe kom je erbij, dertig jaar
later?
B.Vd.G. : De IJzervloed..? Was het zo erg?
Jan: Zeker
weten. Het was in de IJzervallei een van de grootste overstromingen van de 20ste
eeuw. Op 30 december ’93 stond het waterpeil aan het sas van Fintele 1,74 cm
boven normaal, zeg maar een mens van top tot teen. Het is normaal dat de
broeken, op de rechteroever van de IJzer, het teveel aan water opvangen, dat is
hun functie, ze vormen een wachtbekken. Maar die keer duurde het drie weken,
wegen en grachten waren onzichtbaar, hoeven waren afgezonderd, tenzij met de
schute, het water klotste buiten en binnen tegen de muren van stallen en
schuren…
B.Vd.G. : Moesten de hoevedieren toen weg?
Jan:
Natuurlijk! Ze worden dodelijk ziek als ze met de poten dagenlang in het water
zouden staan. Van 35 boerderijen gingen in die dagen de runderen en de varkens
op het nippertje op transport naar droge oorden. Als je rekent aan honderd
dieren per hoeve, dan kom je aan 3.500 dieren! Kunnen we ons dat inbeelden?
Waar moesten die al naartoe? Misschien wel verdeeld over honderd verschillende
opvangplaatsen?
B.Vd.G. : Heb je als journalist zo’n verhuis meegemaakt?
Jan: Nee.
Het was heel moeilijk een hoeve in nood in de broeken te bereiken. Zeker niet
met een gewone wagen toen het water rees. Je zag geen weg, je zag geen gracht,
het was in de donkerste van de dagen, je kon er als leek, vreemd aan de
broeken, niets uitrichten, enkel verongelukken. Als reporter moest ik dus de
info voor mijn artikels telefonisch verzamelen. Ik vond een goede bron: Geert
Leeman, toen 32, landbouwer op misschien wel de meest afgelegen hoeve in de
broeken van Woumen/Merkem, op een paar honderd meter van de Blankaart.
Bovendien de vierde generatie Leeman, van vader op zoon, op dezelfde hoeve
sedert 1907. Dus een echte broekrat! Hij keek op geen minuutje aan de telefoon,
op kerstdag 25 december 1993… Hij moest heel zijn verhaal kwijt.
B.Vd.G. : Vertel…
Jan: Daags
voor kerstdag steeg het peil met 1 cm per uur. Reken maar uit. De eigenlijke
evacuatie van 70 koeien en vaarzen, 50 zeugen en een 100-tal biggen, begon om
half één ’s nachts. Met een ploeg brandweermannen, een vee- en een
strohandelaar en medewerkers. De hele kerstnacht werd in de regen gewroet,
geploeterd en gesakkerd om de dieren de vrachtwagens in te krijgen, om in de
duisternis door het water op de dreef en de smalle wegen te blijven. Drie
vrachtwagens drie maal heen en weer. Benauwelijk, spookachtig, hallucinant. Het
water stond in de dreef 80 cm hoog toen de laatste vracht om 6 u. ’s morgens
het hof verliet. Het was kantje boord geweest, ternauwernood, maar het was
gelukt…”
B.Vd.G. : Je boek telt ruim 200 pagina’s, allemaal gevuld met water..?
Jan: Ja,
met de Westhoek als ruimer kader, inzoomend op de IJzervallei en nog dieper op
het Blankaartbekken. Maar ik besteedde ook veel aandacht aan de tijd: het ontstaan van de IJzer en de broeken,
overstromingen in de 19de eeuw, de bouw van het Blankaartkasteel, WO
I, de evolutie naar natuurreservaat, de koude oorlog tussen landbouw en milieu.
Hoofdpersonage anno 1993 is Roel van Vijfhuizen, vierde generatie na zijn voorvaders
Wies, Door en Robert. Deze fictieve dynastie is dus gebaseerd op Geert Leeman
en zijn voorvaders Aloïs, Hector en Roger. Vandaag is Geert 62 en al 38 jaar
boer op het hof waar zijn overgrootvader Aloïs in 1907 begon als
boer-jachtwachter van barones Melania van de Blankaart. Sedert 2013 is Geert
ook adjunct-dijkgraaf in het bestuur van de Zuidijzerpolder.
B.Vd.G. : Al bij al op velerlei vlak een mooi
boek voor onze Westhoek?
Jan: Wel,
ik probeerde het onderste uit de kan te halen. Ik heb er altijd van gedroomd
een boerenroman over de Westhoek te schrijven. Is die droom met De IJzervloed
werkelijkheid geworden? Een epos over de Westhoek? Over zijn eerste en laatste
reden van bestaan: water…
B.Vd.G. : Bedankt Jan.
Levensloop van oud-journalist en auteur Jan Huyghe
Geboren: te Veurne, 19 juni 1956
Onderwijs:
-
college Veurne
- KU
Leuven: Germaanse filologie (N/E) met eindverhandeling Volksliedonderzoek in
Groot-Veurne (5 delen, 1.780 blz.), promotor: prof. dr. Stefaan Top
Beroepservaring:
-
Beroepsjournalist in West-Vlaanderen (vooral de Westhoek) van 1981 tot 1995
voor Het Wekelijks Nieuws, Het Laatste Nieuws, De Zeewacht, Radio 2
West-Vlaanderen en de Financieel-Economische Tijd
-
Communicatieambtenaar aan de gemeente Koksijde (1996-april 2018)
Bijzondere beroepsprestaties:
-
Laureaat van de Nationale Persprijs van het Gemeentekrediet, Geschreven Pers
1986, met een 5-delige artikelenreeks De Vlaamse Zeevisserij, in Het Wekelijks
Nieuws
Stichter-zanger
van Volksmuziekgroep Sinksenbruid, waarmee:
- LP Sa
vrienden hier bijeen (1985, marktliederen)
- CD
Ken je de streek- Westhoekliederen van Jan Huyghe (1996)
- CD
Levende vers met eigen Westhoekliederen (2002)
- op 11
juli 2021 opgetreden op Kiosk Diksmuide
Schrijven: vijf boeken en een
novelle
1. De
Hel(d) van het Noorden (Avontuur in Parijs-Roubaix – Wielerverhalen van de
Visboer), De Rode Bles, 1991, 174 bl.
2. De
Rosten Durang, -ereburger van Koksijde, paardenvisser van Oostduinkerkerke-,
vertelt z’n peerdeleven, eigen beheer, 2007, 278 bl.
3.
Zeeman van de Westkust – naar 45 jaar vaarleven van Lucien Vanneuville uit
Oostduinkerke (IJslandvisserij, mailboten, loodswezen), eigen beheer, 2012, 398
blz.)
4. ’t
Peirt, zoals ik het beleefde, over de Ros Beiaardommegang Dendermonde, eigen
beheer, 2013, 60 blz.
5.
Garnaalvisserij te paard: feiten en feitjes (tijdslijn 1393-2021), vzw Vrienden
van het Nationaal Visserijmuseum Oostduinkerke, 2022, 192 p.
6. De
IJzervloed – Westhoek, kerstnacht 1993, eigen beheer, 2023, 208 blz.
Schrijven: ca. 170
gedichten/liederen, vooral Westhoek-gebonden
Schrijven: talrijke artikels
over immaterieel cultureel erfgoed in diverse tijdschriften zoals Volkskunde,
Bachten de Kupe, Verhalen van de zee, ’t Beertje, Erfgoedacademie Veurne, De
Beauvoordse Dorpsgazette…
Boek te koop:
* Geg.: 17 bij 24 cm / 208 p. / 40-tal foto’s, illustraties
* Prijs: 25 euro / voor verzending + 8 euro = 33 euro via BE83 4745 1661 0115 v. Jan Huyghe, Dorpstraat 49 - 8670 Oostduinkerke
* Vanaf half nov. bij: - boekhandels in de Westhoek - horeca langs de IJzer
auteur: jan.huyghe@proximus.be, 058 51 24 98
Redactie, foto's, films: Bertrand Vande Ginste - www.woumen.eu
S