In een goed gevulde zaal van OC Walnes in Woumen vond onlangs een bijzonder druk bijgewoonde informatiebijeenkomst plaats, georganiseerd door het Algemeen Boerensyndicaat (ABS) Diksmuide en het Landbouwcomice Diksmuide. Het onderwerp van deze avond was van groot belang, namelijk de waterproblematiek in de Ijzer- en Handzamevallei, die recentelijk leidde tot aanzienlijke overlast in de regio.
.JPG)
.JPG) |
.JPG) |
|
Joël Van Coppenolle, voorzitter van Algemeen Boerensyndicaat (ABS) en tevens
gemeenteraadslid van Diksmuide, opende de vergadering en
benadrukte het belang van deze bijeenkomst in het licht van de recente
wateroverlast.
|
Mieke Goemaere, secretaris van het
Landbouwcomice Diksmuide, belichtte vervolgens de uitdagingen
waarmee zowel landbouwers als bewoners in de regio worden geconfronteerd.
|
Na de informatieve presentaties kregen de aanwezigen de gelegenheid tot netwerken onder het genot van een hapje en een drankje, waarmee de avond op een informele en constructieve wijze werd afgesloten. De grote opkomst en het enthousiasme van de deelnemers benadrukken de urgente aard van het onderwerp en de behoefte aan een gezamenlijke aanpak van de waterproblematiek in de regio.
.JPG)
De
grote deskundigheid en goed onderbouwde informatie van Pieter-Jan Tallieu
droegen bij aan een verhelderend inzicht voor de aanwezigen. Een samenvatting
van zijn presentatie, samen met uitgebreide informatie, is beschikbaar in de
bijgevoegde pdf.
De discussie ging
verder met een brede benadering van neerslag en waterpeilen, waarbij er
aandacht werd besteed aan multidisciplinaire aanpak van overstromingen. Diverse
acties werden besproken, waaronder de oprichting van de Taskforce Weerbare
Westhoek, de ontwikkeling van de visie voor Zuidijzerpolder, het rapport van de
Taskforce en de beslissingen van de Vlaamse Regering. De betrokkenheid van
diverse partijen en de gecoördineerde aanpak waren kernpunten in het streven naar
een effectieve mitigatie van overstromingsrisico's.
Hier volgt een samenvatting
van Pieter-Jan Tallieu o.a.
Voor de uitgebreide
informatie>>> download hier pdf
Voorstelling en werking van De Zuidijzerpolder
Neerslag en waterpeilen
Multidisciplinaire aanpak overstroming
Acties:
- Taskforce Weerbare
Westhoek
- Visie
Zuidijzerpolder
- Rapport
Taskforce
- Beslissing
Vlaamse Regering
Voorstelling en werking van De Zuidijzerpolder
De
Zuidijzerpolder heeft als voornaamste doel het lokale openbare bestuur te
verzorgen voor het beheer, onderhoud en herstel van het watersysteem in
overeenstemming met de beginselen van integraal waterbeleid. Dit houdt in dat
zij verantwoordelijk is voor het duurzaam beheren van waterbronnen, het
voorkomen van overstromingen, het waarborgen van een goede waterkwaliteit en
het bevorderen van een doeltreffende waterafvoer. De Zuidijzerpolder opereert
binnen een werkingsgebied dat zich uitstrekt over ongeveer 10.000 hectare en omvat het grondgebied van acht gemeenten o.a. Alveringem, Poperinge, Vleteren, Lo-Reninge, Ieper,
Langemark-Poelkapelle, Houthulst en Diksmuide.
Als onderdeel van haar taken fungeert de Zuidijzerpolder als een belangrijk bestuursorgaan, en het speelt een cruciale rol bij het coördineren van waterbeheeractiviteiten in de regio. De voorzitter van de Vereniging van Vlaamse Polders en Wateringen (VVPW) en ontvanger-griffier van Zuidijzerpolder speelt hierbij een leidende rol.
De visie van de Zuidijzerpolder is gebaseerd op het streven naar duurzaam waterbeheer en het evenwichtige gebruik van waterbronnen. Door haar activiteiten uit te voeren in overeenstemming met de principes van integraal waterbeleid, streeft de Zuidijzerpolder naar een gezond en veerkrachtig watersysteem dat de belangen van de gemeenschap dient en bijdraagt aan een duurzame leefomgeving.
Voor verdere details en specifieke informatie over de Zuidijzerpolder, kan de officiële website www.zuidijzerpolder.be worden geraadpleegd.
•
Het
waterpeil bereikte een piek tijdens de nacht van 17 november. In totaal was er toen 51.000.000
m³ overstromingswater aanwezig, ofwel
20.000 olympische zwembaden. Dit is
evenveel kraanwater als alle huishoudens in Vlaanderen verbruiken gedurende 2,5 maanden
•
Dit
is 30 % van de gevallen hoeveelheid neerslag in het afstromingsgebied van de IJzer (70% naar zee)
•
Op
sommige plaatsen in Woumen stond het water 2,5m boven maaiveld!
•
In
Nieuwpoort kan afhankelijk van de getijden 4.000.000 tot 9.000.000 m³ per dag
gespuid worden
•
De
Maas zou dit volledige overstromingsvolume bij piekdebiet in een halve dag kunnen afvoeren. (De
Amazonerivier op 2,5 minuten…)
•
Waterproductiecentrum
De Blankaart zou van deze hoeveelheid
water 5 jaar kunnen produceren.
.JPG)
Multidisciplinaire aanpak overstroming - Ijzer- en Handzamevallei
Op 3 november 2023 werden de voorwaarden vervuld om de IJzer te bypassen via het Lokanaal. Echter, door problemen met het pand Duinkerke-Veurne kon de bypass pas op 9 november 2023 worden geopend, wat resulteerde in een verlies van 6 dagen.
Pieter-Jan Tallieu besprak op deze dag verschillende scenario's, met specifieke aandacht voor het effect van het plaatsen van pompen op de IJzer in Nieuwpoort. Hij wees op de havengeul als bergingsreservoir en het verbreden van de IJzer stroomafwaarts naar Diksmuide als mogelijke maatregelen. Hij concludeerde dat deze stappen aanzienlijke invloed hebben op waterpeilen en het risico op overstromingen. Ook benadrukte hij dat de impact van de Ieperstuw, het Lokanaal en de pompen op het kanaal Duinkerke-Nieuwpoort beperkt blijft.
De IJzer- en Handzamevallei ondergaan meer dan ooit de negatieve effecten van klimaatverandering, zoals lange droogteperioden, lage waterpeilen en overstromingen. Een doeltreffend water- en landschapsbeheer is essentieel om vitale functies zoals wonen, drinkwaterproductie, landbouw en natuur te waarborgen en om toekomstige klimaatschokken beter op te vangen.
Partners in de regio slaan de handen ineen en formuleren 6 ambities:
1.
Versterken van het watersysteem voor betere klimaatbestendigheid.
2.
Streven naar een rendabele, klimaatrobuuste landbouw.
3.
Garanderen van een goede drinkwaterkwaliteit als bron van leven.
4.
Versterken en verbinden van natuurlijke en landschappelijke waarden langs het
hydrologisch netwerk.
5.
Betrekken van recreanten en inwoners bij het water via beleving.
6.
Versnellen van gebiedsgericht uitvoeringsbeleid vanuit een sterke
gebiedscoalitie met oog voor omgevingskwaliteiten.
In reactie op recente overstromingen hebben 24 partners samengewerkt onder de noemer 'IJzer- en Handzamevallei, Klimaatsponzen in de Westhoek'. Een actieprogramma met 60 acties is opgesteld, gericht op het creëren van een klimaatrobuust toekomstbeeld. Deze partners, waaronder lokale besturen, de Vlaamse Overheid, polderbesturen, Westtoer, Inagro, De Watergroep en natuur- en landbouworganisaties, werken samen om de negatieve effecten van klimaatverandering aan te pakken.
Belangrijke principes in dit proces zijn onder andere het versterken van de valleien als sponzige waterbergende gebieden, het ondersteunen van klimaatbestendige landbouw, bescherming van waterkwaliteit en natuur, en het creëren van ruimte voor zachte recreatie en educatie.
Een actieplan met 60 goedgekeurde acties omvat maatregelen zoals gecontroleerde overstromingsgebieden, buffermaatregelen, aanleg van poelen, begeleiding van klimaatvriendelijke landbouw, en oplossingen voor vismigratieknelpunten. Financiering komt van Water-Land-Schap 2.0, Departement Omgeving, reguliere budgetten van partners, en Europese middelen zoals Interreg VI en HORIZON.
De voorbereidingen voor de eerste realisaties zijn al in volle gang, en het verwachte resultaat is een klimaatbestendige en veerkrachtige IJzer- en Handzamevallei, waarin duurzame oplossingen de regio beschermen tegen toekomstige overstromingen.
Taskforce weerbare Westhoek visie Zuidijzerpolder
Alle acties dienen te vertrekken vanuit het vastleggen van een gebiedsspecifiek maximum aanvaardbaar
waterpeil
volgens een bepaalde terugkeerperiode (bvb. 100(0) jaar)!!!
- Optimaliseren
getij-onafhankelijke lozing door uitbreiding pompcapaciteit (Nieuwpoort +
Diksmuide) + inzet havenheul
Nieuwpoort als extra buffer
- Dynamisch
peilbeheer
- Wegwerken
knelpunten afwatering
•
Afhankelijkheid
Magéteaux (aanleg rechtstreekse afwatering tussen pand Duinkerke-Veurne en zee)
•
Herstel,
optimaliseren en/of verhogen bestaande bestaande dijken
- Uitbreiden
gecontroleerde bergingscapaciteit oppervlaktewater
•
Aanleg
van GOG’s langs IJzer, Lokanaal en Kanaal Nieuwpoort-Duinkerke
•
Alternatief:
verbreding van de bestaande waterlopen (IJzer klasse II en Lokanaal)
•
Structureel
onderhoud oevers en slibruimen waterlopen
- Modernisatie van
alle cruciale kunstwerken (Sluizencomplex Ganzenpoot, Fintelesluis, sluis
Veurne)
- Optimaliseren
afwatering via andere polders (Grote Beverdijk, Vladslovaart, etc.)
Taskforce weerbare Westhoek
1. Korte termijnmaatregelen
•
Stroomopwaarts
bufferen en vertraagd afvoeren
•
Aanleggen
van nieuwe GOG’s
•
Beschermen
kritische infrastructuur
•
Verhogen
structureel onderhoud van alle waterlopen
•
Dynamisch
peilbeheer
•
Verzekeren
en optimaliseren afwateringscapaciteit
via Lokanaal en IJzer
•
Verzekeren
uitwatering naar zee op diverse locaties en getijonafhankelijk
•
Opstart
traject “Ruimte voor water IJzervallei”
• Grensoverschrijdende samenwerking versterken
2. Lange termijnmaatregelen
· In kaart brengen risico’s en knelpunten en het bepalen van een aanvaardbaar overstromingsrisico
•
Vastellen
strategische en operationele
doelstellingen om de risico’s maatschappelijk aanvaardbaar te maken of houden
•
Opmaken
en uitvoeren van een geïntegreerd
actieprogramma met lokale actoren en
belanghebbenden
.JPG)
Taskforce weerbare Westhoek beslissing Vlaamse regering
Op basis van de aanbevelingen heeft de Vlaamse Regering op 23/12/2023 een reeks maatregelen goedgekeurd, met een impact van in totaal 80 miljoen euro. De 3 principes van waterveiligheid (Preventie, Protectie en Paraatheid) staan daarbij voorop. Voor 2024 is 54 miljoen euro uitgetrokken om op korte termijn verschillende maatregelen uit te voeren die moeten zorgen voor meer waterveiligheid. Daarnaast legt de regering voor 2025 een provisie van 26 miljoen euro vast voor verdere acties in de Westhoek.
Meer concreet
worden vanuit het Vlaams Klimaatfonds middelen voorzien om meer natte
natuur aan te leggen om overtollig water bij te houden in tijden van droogte, in
win-win met klimaatmitigatie. Er komen ook extra middelen voor onder meer
baggerwerken, het herstellen en
versterken van dijken, en bijkomende inspanningen in het kader van de Blue
Deal. Ook worden er budgetten vrijgemaakt vanuit het Geïntegreerd investeringsprogramma (GIP) van
het beleidsdomein Mobiliteit en Openbare Werken.
•
Op
korte termijn gaat de Vlaamse Regering aan de slag met een 70-tal maatregelen.
Het zijn zogenaamde no-regret-maatregelen, die m.a.w. effectief en efficiënt zijn onder elk van de
klimaatscenario’s en niet ten nadele van andere cruciale problematieken in de
regio.
•
Het
gaat hierbij zowel om terreinmaatregelen (van bovenstrooms vasthouden van
water over buffering in en langs waterlopen tot afvloeiing naar zee en beschermingsmaatregelen)
als om maatregelen op vlak van beleid en regelgeving, onderzoek en monitoring,
communicatie en sensibilisering. Hierbij
worden ook voorstellen gedaan om bestaande knelpunten die de uitvoering op het
terrein verhinderen (bv. met betrekking
tot vergunningverlening en regelgeving) zoveel als mogelijk weg te werken
•
Voor
de aanpak op langere termijn, adviseert de Taskforce de opmaak van een
geïntegreerd en actiegericht meerjarenprogramma. Dat garandeert dat de Westhoek ook in de
toekomst, rekening houdend met de klimaatscenario’s, voldoende weerbaar blijft tegen
de toenemende frequentie en intensiteit
aan extreme weersomstandigheden. Op die manier kan structureel en geïntegreerd
verder worden gewerkt aan waterzekerheid
in het IJzerbekken.
•
De
talrijke bestaande initiatieven en projecten worden hierbij niet uit het oog
verloren en zullen verder worden gezet en versterkt.
•
Ook
de grensoverschrijdende samenwerking met Frankrijk moet verdergezet en nog
versterkt worden.
.JPG)
.JPG)
Hier volgt een samenvatting
van Bart Naeyaert
Voor de uitgebreide
informatie>>> download hier pdf
Provinciaal Beleid: 'Eerst droge voeten, maar ook de rest
Het provinciaal beleid voor waterbeheer in West-Vlaanderen richt zich op meerdere aspecten, waaronder wateroverlast, watervoorraad, waterkwaliteit, biodiversiteit, recreatie, en meer. De praktische uitvoering omvat onder andere de aanleg van Gecontroleerde Overstromingsgebieden (GOG's) met een spaarfunctie. In de regio Diksmuide wordt gewerkt aan het ontwerp van GOG in Staden op de Luikebeek.*
Klimaatverandering en nieuwe uitdagingen
Klimaatverandering brengt nieuwe uitdagingen met zich mee, met name op het gebied van wateroverlast. Maatregelen omvatten de aanleg van stuwen, dijken, en het combineren van landbouwgebruik met schadevergoedingen. Peilbeheer in de polder, robuuster maken van waterlopensystemen, en anticiperen op neerslagevents zijn ook prioriteiten.*
Watertekort en maatregelen
Om watertekorten te bestrijden, benadrukt Naeyaert het belang van een gezonde bodem met een hoog koolstofgehalte en goede structuur. Maatregelen omvatten de aanleg van watervoorraden, peilbeheer in de polder met hogere peilen, en doeltreffende maatregelen tegen verzilting.
Regio Diksmuide: specifieke uitdagingen en acties
Diksmuide, met zijn deels poldergebied en hoger gelegen zandleem, ervaart specifieke uitdagingen. Acties van de provincie in deze regio omvatten het versterken van dijken, het openleggen van ingebuisde waterlopen, en de vraag naar een waterspaarbekken in de buurt van Heernisse.
Gebiedsgericht, geïntegreerd en gebiedscoalities
Naeyaert benadrukt het belang van overleg en debat in het gebied, met gebiedscoalities bestaande uit steden, gemeenten, provincie, Vlaanderen, en stakeholders. Strategische projecten zoals de IJzer- en Handzamevallei en het Waterlandschap Blankaart en Handzame worden ingezet, met een actieprogramma dat streeft naar een versterkt watersysteem, klimaatrobuuste landbouw, drinkwaterkwaliteit, en behoud van natuurlijke waarden.
Rol van private investeringen
De betrokkenheid van private investeringen is cruciaal. Watermakelaar Inagro ondersteunt landbouwers, terwijl de aanleg van private putten op landbouwbedrijven wordt aangemoedigd. Publiek-private samenwerkingen, zoals het creëren van buffer- en spaarvolumes, zijn ook in opkomst.
Organisatie van het waterbeleid
De huidige situatie van het waterbeleid omvat betrokkenheid van gemeenten, polders, provincie, en Vlaanderen. In West-Vlaanderen zijn de provincie en polderbesturen sterk verbonden, waarbij de provincie een van de belangrijkste financiers van de polders is.
Toekomstige ontwikkelingen
De Vlaamse Regering streeft naar rationalisatie en overweegt het Nederlandse model van Waterschappen. Het behoud van een verkozen bestuur dat het beleid stuurt, lokale kennis inzet, en flexibel kan reageren, blijft essentieel volgens Naeyaert. Het voorstel voor waterschappen wordt nog besproken.
De waterproblematiek in de Ijzer- en Handzamevallei vraagt om een integrale aanpak, waarbij samenwerking, investeringen en duurzame maatregelen essentieel zijn voor een veerkrachtig watersysteem.
.JPG)
.JPG)
In de wereld van de Belgische landbouw staat Hendrik Vandamme, de nationaal voorzitter van het Algemeen Boerensyndicaat (ABS), op de voorgrond als een cruciale stem voor boeren in het hele land. Recentelijk heeft Vandamme aandacht gevraagd voor diverse problematieken die de landbouwsector in België treffen, variërend van wateroverlast en de waterproblematiek in de Ijzer- en Handzamevallei tot het stikstofdossier, vergunningen, het Mest Actie Plan (MAP7), landbouwprijzen, hoge grondstofprijzen en de opkoop van landbouwgrond voor natuurbehoud door organisaties zoals Natuurpunt.
Een van de meest prangende kwesties waar Vandamme zich over heeft uitgesproken, is de toenemende wateroverlast in bepaalde regio's, met name in de Ijzer- en Handzamevallei. Klimaatverandering en extreme weersomstandigheden hebben de afgelopen jaren geleid tot frequente overstromingen, waardoor landbouwers geconfronteerd worden met verlies van gewassen en infrastructuur. Hendrik pleit voor doeltreffende maatregelen en investeringen om deze waterproblemen aan te pakken en de veerkracht van boeren te vergroten.
Een ander cruciaal dossier op de agenda van Hendrik is het stikstofprobleem. De landbouwsector staat onder druk om de stikstofuitstoot te verminderen en tegelijkertijd zijn er zorgen over de vergunningsprocedures die boeren moeten doorlopen. Hendrik benadrukt het belang van een evenwichtige aanpak die zowel de milieuaspecten als de levensvatbaarheid van landbouwbedrijven in overweging neemt.
Het Mest Actie Plan (MAP7) is een instrument dat specifiek is ontworpen om de impact van mest op het milieu te verminderen. Hendrik erkent de noodzaak van dergelijke maatregelen, maar benadrukt ook het belang van realistische doelen en een pragmatische uitvoering om de levensvatbaarheid van landbouwbedrijven te waarborgen.
Een zorgwekkende trend die Hendrik heeft aangekaart, is de stijging van landbouwgrondprijzen en de opkoop van landbouwgrond voor natuurbehoud. Natuurpunt, een natuurbehoudsorganisatie, heeft in sommige gevallen landbouwgrond verworven om de biodiversiteit te bevorderen. Dit heeft echter geleid tot bezorgdheid onder boeren, met name jonge boeren die moeite hebben om toegang te krijgen tot betaalbare landbouwgrond om hun bedrijf te starten.
Daarnaast benadrukt Hendrik de uitdagingen waarmee jonge boeren worden geconfronteerd bij het opstarten van een landbouwbedrijf. Hoge kosten, beperkte toegang tot financiering en strenge regelgeving maken het voor jonge boeren moeilijk om de landbouwsector te betreden. Hendrik pleit voor ondersteunende maatregelen, zoals gunstige leningen en begeleidingsprogramma's, om de volgende generatie boeren aan te moedigen en de toekomst van de Belgische landbouw te waarborgen.
Concluderend bevindt de Belgische landbouw zich
in uitdagende tijden, waarin Hendrik Vandamme een essentiële rol speelt bij het
aanpakken van deze kwesties en het bevorderen van duurzame oplossingen. Het is
van groot belang dat beleidsmakers, natuurbeschermingsorganisaties en de
landbouwsector gezamenlijk optrekken om evenwichtige oplossingen te vinden die
zowel het milieu als de belangen van de boeren dienen.
Slot
Duidelijke noodzaak
De grote opkomst voor de infoavond toont aan dat er een
duidelijke noodzaak is aan een oplossing voor de waterproblematiek in de IJzer-
en Handzamevallei. De verschillende sprekers hebben waardevolle inzichten
gedeeld en pistes voorgesteld voor verdere actie. De komende maanden zullen
cruciaal zijn om concrete stappen te zetten in de richting van een duurzame
oplossing.
.JPG)
Voor de uitgebreide informatie
- Pieter-Jan Tallieu>>> download hier pdf
- Bart Naeyaert >>> download hier pdf
Redactie en foto’s: Bertrand Vande Ginste – www.woumen.eu
.jpg)
.JPG)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten